چکیده :
امروزه در سراسر جهان
مسئله فراغت از جایگاه خاص بهرهمند است ،پیشرفت صنعتی و اقتصادی باب سال های اخیر
که رفاه و آسایش بیشتری را به ارمغان آورده است و به سمت شمار بیشتری از آدم این
امکان را بخشیده است که نسبت به گذشته بخش بیشتری از اوقات خویش را به امور معنوی –
فرهنگی بپردازند.
در واقع نوع گذراندن
اوقات آرامش بازندگی معنوی و فرهنگی تمام جامعه بسیار نزدیک است همین امر ارتباط
تنگاتنگ جوامع آشنا را برآن داشته تا حرف اجرای سیاستهای مناسب فرهنگی ،ورزشی ،اتخاذ
روش تشویق آمیز و مانند اینها از هدر رفتن آن جلوگیری کند .
این تحقیق با الگو این سؤال که باب اندیشه آموزان دختر مقطع متوسط ناحیه 2 شهر یزد اوقات فراغت خود را به انجام چه کارهایی می پردازند ؟ ابتدا می شود و با هدف بررسی چگونگی نحوه ی گذراندن اوقات فراغت و سنخ فعالیتهای فراغت و کم و کیف ادا کردن به هر کدام از فعالیت های فراغت و تعیین علایق دانش آموزان و نیز بررسی میزان دخالت امکانات در روال ی گذران دوران فراغت می باشد.
این تحقیق حاوی 7 سؤال
پژوهشی که میزان دوران فراغت ،سهم والدین و همسالان، تلویزیون ، اینترنت ،موسیقی
،... ،مطالعه ی علمی و غیر علمی و نیز رضایت دانش آموزان از نحوه ی امرار اوقات
فراغتشان ،خواست و انتظاراتشان از مسؤلان را می سنجد که نتایج بطور کامل در فصل
پنجم آمده است .
دادهها این تحقیق از
طریق پرسشنامه جمع آوری گردیده است و باب قالب جداول فراوانی ،درصدها ،نمودارها
تجزیه و تحلیل شده است .
اجتماع آماری نیز 120 نفر از دانش آموزان دختر مقطع متوسط ناحیه 2 آبادی یزد هستند که بصورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و پایایی تحقیق بازهم از طریق آلفای کرابناخ (69%)سنجیده شد.
1- مقدمه :
باب سایه ی تحولات عظیم
علمی و فناوری های جدید در جهان امروز پدیده ای بنام اوقات فراغت شکل گرفته است
پدیده ای که از یک سو زمینه ای مناسب برای رشد ابعاد مختلف وجود آدمی و رسیدن به
کمال و سعادت است و بستری مطلوب برای رویش و شکوفایی استعدادهای نهفته باب درون و از
سوی دیگر آبستن مشکلات جدی و جدیدی برای نسل امروز و نسل های آینده است که اگر با
علم و آگاهی با ثانیه برابر نشویم و برنامه ای مدون و منظم برای برخورد با آن نداشته
باشیم ،دچار صدمات و لطمات جبران ناپذیری خواهیم شد .
توجه به این نکته بسیار
بااهمیت است که اوقات آرامش بخش جدایی ناپذیر زندگی امروزی است که نحوه ی گذراندن آن
هم ممکن است باعث سلامت ،رشد و کمال تک شود و بازهم موجب کندی ،انحراف و انحطاط
آدمی گردد بخصوص باب دوره ی نوجوانی ،اوقات آرامش اهمیت زیادی دارد زیرا نوجوان از
یک سو مایل به برقراری ارتباط حرف دیگران ،به ویژه همسالان است ،از یکنواختی
گریزان است و در کارها و امور زندگی خود نوعبهنوع می خواهد و از سوی دیگر هنوز به
پختگی کامل نرسیده است اگر نوجوان برای گذراندن دوران فراغت ،درست راهنمایی نشود
ممکن است به انجام اموری گرایش پیدا کند که رد نامطلوبی برای او خواهد داشت .
والدین باید در داخل
منزل فضایی بوجود بیاورند که برنا بخشی از دوران خود را در کنار پدر و مادر
بگذراند درست است که او به سمت همسالان و دوستان گرایش بیشتری دارد ولی ار والدین با
وی ارتباط عاطفی و اجتماعی مناسب داشته باشند برنا حرف آنان هم صحبت می شود ،از
سخن با آنان لذت می برد و باب برقراری ارتباط با دیگران نیز افراط یا تفریط نمی کند
از جانب دیگر چون نوجوان در درازا روز در مدرسه به سر می برد و در بیرون از مدرسه نیز
عمدتاً حرف دوستان خویش ارتباط دارد ،نقش مدرسه در راهنمایی او برای گذراندن
اوقات فراغت بسیار مؤثر است مدرسه می تواند فعالیت های فرهنگی و تفریحی سالم پیش
بینی کند و بطور غیرمستقیم رفتارهای دینی ،اجتماعی و فرهنگی مناسبت انتظار را در
دانش آموزان تقویت نماید بویژه در ایام تموز که اندیشه آموزان از درس و بحث و
تکلیف رسمی فارغ شده اند تنظیم پروگرام ی مناسب برای اوقات آرامش آنان لازمه ی رشد
و کمال ایشان است والدین و مربیان نباید بطور افراطی در کارهای نوجوان دقیق شوند ،
ولی بررسی ،قضاوت و داوری درباب ی رفتار
او و نحوه ی سپری نمودن دوران فراغت را همیشه در نظر داشته باشند.
2- موضوع تحقیق و تبیین
آن:
موضوع تحقیق :"بررسی
میزان و نحوه ی طی کردن دوران فراغت دانش آموزان دختر مقطع متوسطه ناحیه 2 شهر
یزد"
تبیین سوژه تحقیق :
آرامش باب لغت آسودگی و
آسایش معمولاً در مقابل اشتغالات و درگیری های روزانه که نوعاًموجب خستگی می گردد
بکار می رود اما آرامش از دیدگاه جامعه شناسی به سمت این استنباط عام محدود نمی شود و
تعریف و تبیین آن عملاًبه گشایش اسم ویژه ای در صفت ی این علم تحت عنوان جامعه
شناسی آرامش انجامیده است اوقات فراغت را می استطاعت مهم ترین و دلپذیرترین اوقات
آحاد آدم دانست این اوقات مستعد است که برای مؤمنان آن های نیایش با معبود ،برای
عالمان دقائق تفکر و تعمق و برای هنرمندان دوران ابداع و اسم باشد .
در عین اسم برای عده ای
نیز دوران فراغت آزردگی آورترین لحظه هاست اوقات فراغت از دیدگاه های متفاوت تعاریف
متمایزی می یابد اما اغلب باب این مورد اتفاق نظر دارند که این دوران عبارتست از
ساعاتی که باید بدون اجبار سود اموری شود که شخص به سمت آن تمایل دارد تا حد ممکن
نباید باشد یا منبع درآمدی برای بابا محسوب گردد بلکه به سبک نوعبهنوع ،ایجاد سرگرمی و
آماده آوردن امکانات رویش فکری و جسمی در راستای تعادل و رسیدن به ارزشهای معنوی
کشیده گردد حال این سؤال پیش می آید که نوجوانان و جوانان اوقات آرامش خود را صرف
چاه کاری می کنند؟ آیا بدنبال بدست آوردن انبساط و تجدید قوای جسمی و روحی خود می
کنند یا فراغت آنان صرف از خویش بیگانگی و اسم هممعنی بیکاری قرار می گیرد؟
این بااهمیت است که این
دوران اگر بصورت صحیح و اصولی مورد برخه برداری قرار گیرد می تواند بخشی از مشکلات
اجتماعی و فرهنگی و آموزشی ها را پاسخ دهد و نیز می تواند مانعی برای بروز
رفتارهای نابهنجار باب نوجوانان و جوانان ،این آینده سازان واقعی جامعه قرار گیرد
برنامه ریزی های علمی و صانع برای گذراندن اوقات فراغت می تواند جوانان و
نوجوانان یک جامعه را اعم از دختر و ابن باب جهت رشد شخصیت و نیروی خلاق از پیش برد
و در عین حال بی توجهی نیز ممکن است سبب تزلزل شخصیت ،انحراف ،کجروی و در نتیجه
به هدر رفتن نیروی فعال او شود.
بنابراین سؤال اساسی که
باب این تحقیق مطرح می شود این است که :
اندیشه آموزان دختر مقطع
متوسطه ناحیه 2 شهر یزد دوران فراغت خویش را صرف چه اموری می کنند ؟ چرا؟
3- بیان مسأله مورد
پژوهش (مشکل چیست؟)
اوقات فراغت را می توان
مهم ترین و دلپذیرترین اوقات آحاد بشر دانست این اوقات زرنگ است برای مؤمنان لحظه
های نیایش حرف مورد پرستش برای عالمان دقائق تعمق و تفکر و برای هنرمندان زمان ساختن و
ابداع باشد باب عین حال برای عده ای نیز این اوقات ،به جای "فراغت"ملال
آورترین آن هاست.
واقعیت های تاریخی حاکی
از آن است که حرف مدت ها بعد از اغتشاش صنعتی کار همراه با استثمار شدید ،مجالی
برای آرامش باقی نمی گذاشت اما به تدریج ساعات کار محدود شد و اوقات آرامش با
ابعاد و معانی قید خود در جامعه شکل گرفت از این جهت باید فراغت را پدیده ای
متعلق به عصر جدید دانست چنانکه کارکردهای فراغت را "رفع خستگی و استراحت
" ،تفریح و سرگرمی و آخرالامر "رشد شخصیت و شکستگی آن "بدانیم
طبیعی است نیاز به اوقات فراغت مربوط به قشر خاصی نیست ولی از آن جا که کشور ضمیر اول شخص جمع در
ردیف جوان ترین کشورهای دنیا به اوقات فراغت (با میانگین سنی 16 سال)می باشد
هدایت و ایجاد امکانات برای گذراندن دوران آرامش نوجوانان و جوانان می تواند در
شکل گیری شخصیت آنان و سازندگی جامعه پرتره بسزایی داشته باشد گفتنی است که یکی از
مشکلات پایدار جوامع فعلی آماده آوردن وسایلی است که نیاز به فعالیت های تفریحی
سالم و کافی را تأمین نماید با این که فقدان وسایل تفریحی به هیچ وجه علت منحصر به
فرد کجروی نیست غالباً یکی از موجبات آن اسم می شود تحقیقات متعدد آرم داده است
که رواج اشکال تفریحات انحرافی در بسیاری از کشورهای غربی و در برخی از کشورهای در
اسم توسعه ناشی از نداشتن امکانات مناسب تفریحی ،عدم آگاهی ،نداشتن برنامه ی
صحیح و نیز اجرای سیاستهای اجتماعی و اقتصادی اشتباه در این زمینه است که موجب شده
است بسیاری از نوجوانان و جوانان به سمت سوی فعالیت ها و تفریحات بیمار کشیده شوند
پژوهشهای انجام شده در ایران حاکی از این خواسته است که بسیاری از موردها شدید
انحرافات در میان نوجوانان و جوانان نتیجه فقدان برنامه ریزی صحیح جهت گذران اوقات
آرامش بوده است استکبار جهانی تمام تلاش خویش را معطوف کرده تا جامعه ی اسلامی را
از داشتن نیروی انسانی پسندیده بیبهره سازد بنابراین جا دارد به منظور تحقق اهداف
انقلاب اسلامی با سیاستگذاری و برنامه ریزی مناسب و اسلوب قوانین لازم تدقیق بیشتری
به سمت اوقات آرامش نوجوانان و جوانان شود عدم ارائه برنامه لازم و مناسب در این زمنیه
موجب خواهد شد مروجین دائرهالمعارف غرب با برنامه ریزی های جامع و بیراههرو کنندهی خود باعث
رواج الواطی و بیارزشی میان قشر جوان و نوجوان شده ،اهداف شوم خود را تحقق بخشد.
4- انگیزه محقق در
تعیین موضوع
نوجوانی و جوانی فصل
شورانگیز زندگی و تجلیگاه انبساط و سازندگی اند روح لطیف و قلب ظریف نوجوانان و جوانان
جلوه آفرینش و صحیفه مصفای هستی است جوانی تبلور شور و هیجان ، گذشت و ایثار ،قدرت
و استطاعت ،صداقت و صراحت،شجاعت و قاطعیت ،امید و آرمان ،عشق و محبت و خلوص و پاکی
است .
باب نگاه جوان شور زندگی
و آهنگ سازندگی متجلی است پس با توجه به اهمیت و نقش نوجوانان و جوانان بعنوان
نیروهای پرکار و با تدقیق به خطراتی که بر سر راه این قشر وجود دارد چگونگی گذران
اوقات فراغت اهمیت دارد که ما سعی کردیم ضمن این تحقیق یک نظر اجمالی از روال ی
گذران دوران فراغت دانش آموزان دختر سیلاب متوسطه شهر یزد "ناحیه ی دو"داشته
باشیم .
بود ضرب المثل هایی
برایاینکه شیطان همیشه برای دست های خالی کار بدی می یابد. و نیز بیکاری مادر تمام بیماری
ها است ضرورت تدقیق به اوقات آرامش و چگونگی گذران آن را یادآوری می کند ] باب از ید دادن وقت و صرف بدان
ماند که کسی را گویند که "این دار را بر کن"هر چه او اندیشه کند که بر
کند نتواند ،گوید صبر کنم تا قوت یابم ،پس هر قدر آرام کند درخت قوی تر گردد و او
ضعیف خیس و کندن ثانیه درخت دشوارتر گردد [
در تعریف اوقات فراغت
آمده که فراغت دانش آموزان بخشی از زمان دوران روزانه هفتگی ماهانه یا سالانه است که
باب طی ثانیه فرد می تواند به فعالیت های دلخواه بپردازد بنابراین اوقات فراغت زمان
آزادی است که آنان آزاد از تحصیل با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی
بدنبال دعوی ها و علائل خویش می جریان و یا آن را هدر می دهد.