بر خلاف فن های آب رسانی شهری و جمع
آوری فاضلاب که تاریخچه نسبتاً طولانی و چند الف ساله دارند پالایش و تصفیه فاضلاب بصورت امروزی خود، دارای
پرونده ی تاریخی کوتاهی می باشد. تنها در نوشته های تاریخی از گفته و فرمانهائی که
باب پرهیز از آلوده سازی منبعها طبیعی آب و به ویژه رودخانه یاد شده است نتیجه گیری
می شود که نیاکان ما بجز آگاهی از بدی های آلوده ارائه منبعها طبیعی آب، از برخی
روش های تصفیه ی طبیعی نیز به طور تجربی و بسته آگاهی داشته اند.
نخست از حدود یکصد سال پیش که رابطه
ای میان اثر باکتری ها و میکروب های بیماری زا باب واگیری و شیوع بیماری آشکار گشت،
انسان بفکر پاکسازی آب های پلید افتاد. به سمت بند دیگر فن تصفیه ی آب و فاضلاب در
روند امروزی خود بیشتر در ایز پیشرفت علم زیست شناسی و پزشکی بوجود آمده است.
پرداختن و توجه به سمت این فن از آنجا آغاز گشت که به تدریج برای جلوگیری از پلید شدن
منبعها طبیعی آب و به ویژه رودخانه ، ورود فاضلاب به این منبعها ممنوع اعلام گردید.
این جلوگیری ها نیاز به سمت تصفیه فاضلاب و تکامل روش های آنرا ایجاب نمود. حرف گذشت
زمان و به ویژه پس خیس جنگ جهانی دوم، باب نتیجه ی توسعه شهرها و صنایع، خطر آلودگی
محیط زیست و درنتیجه نیاز به تصفیه ی فاضلاب با شدت بی پرونده ایافزایش یافت و
همزمان با آن آیین های بسیاری برای تصفیه ی فاضلاب بررسی، پیشنهاد و بکار گرفته شد.
در تکامل فن تصفیه ی فاضلاب از نظر
زمانی، آیین های طبیعی بخش قدیمی ترین روش هائی هستند که برای تصفیه بکار گرفته شده
اند. به سمت ویژه استفاده از فاضلاب برای آبیاری در کشاورزی به انگیزه خاصیت کودی آن از
یکصد سال پیش تاکنون در کشورهای اروپائی متدوال بوده است.
از دهها سال پیش تاکنون دریاچه های
تثبیت و تصفیه ی فاضلاب در کشورهای اروپائی مناسبت استفاده رسم گرفته اند.
تصفیه فاضلاب باب ایران
باب ایران از زمانهای بسیار دوری لجن
شبر آمده از چاههای جب کننده ی فاضلاب به عنوان کود کشاورزی بکار گرفته می شده
است. ولی باب تمام این روش ها بیشتر تکیه بر بازیابی از مادهها کودی فاضلاب بوده است
و نه تصفیه ی آن.باب ایران امروز تصفیه خانه های فاضلاب به چهره پیشرفته ی خود
پرونده ی تاریخی طولانی ندارند و محدودند به چند تصفیه خانه ی محلی در نواحی شمال
تهران که قدیمی ترین آنها تصفیه خانه ی صاحبقرانیه می باشد که باب سال 1340 شروع
بکار کرده است. از نظر بزرگی مهمترین تصفیه خانه ها، تصفیه سرا های اصفهان می
باشند که قدیمی ترین آنها در سال 1345 شروع بکار کرده است. جدول تعداد ی (0-1) نام
برخی از تصفیه خانه های فاضلابی که درسال 1376 سرگرم بکار بوده اند را باب شهرهای
ایران آرم می دهد. با توجه به سمت اعداد این جدول، جمعیت زیر پوشش تصفیه خانه های
فعال در واحد زمان ( نامبرده در اصفهان حدود 70% و باب تهران کمتر از 3% بوده است.
هدف از تصفیه ی فاضلاب
در تصفیه ی فاضلاب هدف های زیر مد
نظر می باشند:
الف- تامین شرایط بهداشتی برای
زندگی مردم- فاضلاب های شهری همیشه دارای میکروب های گوناگونی می باشند که قسمتی
از آنها را میکروب بیماری زا[1] تشکیل می
دهند ورود فاضلاب تصفیه نشده به محیط زیست و اصل زیست و اصل های طبیعی آب، چه
آنهائی که باب زیر زمین رسم دارند، موجب آلوده شدن این منبع ها به میکروبهای
بیماری زا می گردد و در اثر ارتباط انسان با این منبع ها بیم گشترش بیماری ها میان
آدم به بود می آید:
ب- پاک نگهداری محیط زیست- وارد
ارائه فاضلاب های تصفیه نشده به محیط زیست موجب آلودگی این محیط شده که بجز خطرهای
مستقیمی که برای بهداشت مردم دارد، نتایجی دیگر از قبیل ایجاد مناظر زشت، بوهای
ناخوشایند و سرانجام تولید حشرات بخصوص پشه و پشه را بهمراه دارد. این حشرات خود
وسیله ای برای جابجا شدن میکروب های بیماری زا و پلید سازی محیط زیست حرف این
میکروب ها می باشند.
ج- بازیابی فاضلاب- با توجه به
اینکه مقدار نمک های معدنی صفت در فاضلاب به سمت مراتب کم تر از آب دریاهای آزاد می
باشد و فاضلاب جزو ماء های شیرین ولی آلوده به حساب می آید، استفاده ازنو از
فاضلاب تصفیه شده به سمت جای آب شیرین جهت آبیاری کشاورزی به درجات ارزان تر از شیرین
سازی آب دریاهای شور می باشد. این مسئله در ایران که باب بسیاری از نقاط ثانیه مردم با
کمبود آب شیرین برابر هستند، می تواند در استعمال آب شیرین مورد استفاده در آبیاری
کشاورزی رفه جوئی نماید.
کاربرد دوباره فاضلاب تصفیه شده جهت
آبیاری کشاورزی بجز صرفه جوئی در مصرف ماء شیرین به سمت علت وجود مواد کودی در فاضلاب
تصفیه شده می تواند منبع غذائی خوبی برای گیاهان تقویت کشتزارها گردد.
باب اینجا لازم به تذکر است که بکار
بردن فاضلاب خام و تصفیه نشده جانب آبیاری کشاورزی مشکلات زیادی در بر دارد، تا
جائی که غالباً استعمال از این گونه فاضلاب ها را غیر ممکن می سازد. در تمام صورت
برای رسیدن به نتایج خوب در کاربرد دوباره فاضلاب باب کشاورزی نیاز به خواندن بررسی
و برنامه ریزی کاملی هست.