بررسی اقتصادی بازار نخ و پیله ابریشم ایران
مقدمه
در حال حاضر بخش حرث و تولید ابریشم در برخی کشورها نظیر کره و ژاپن افت کرده و فرآیند پدیدآوری تخم نوغان و پیله تر تا حدودی به کشورهای دیگر جابجایی یافته است. امروزه چین، هند، ازبکستان، برزیل، ویتنام، تایلند و چند کشور دیگر به آغاز تولید کنندگان عمده بذر نوغان و پیله مطرح می باشند در کشورهایی که نیروی کار انبوه و ارزان تازگی دارند، این صنعت از پتانسیل بهتری بهرهمند است. همچنین کشورهای که دارای صنایع تبادل بریشم قوی تری هستند، از جایگاه بهتری در این صنعت برخوردارند. در بعضی کشورها تغییر کاربری در تکنیک پیله و ابریشم ایجاد شده و تولید و مصرف محصولات جانبی در این کشورها به سرعت در حال بسط است.
در نوغان داری بستگی تنگاتنگی بین حرث صنعت، و تجارت و بازرگانی وجود دارد و همانطوریکه میدانیم این ارتباط همچون حلقه های یک بند است، انحصار یک حلقه موجب محدودیت حلقه های دیگر و تحریک یکی سبب تحریک بازمانده می گردد و هر حلقه به تنهایی غیر قابل استعمال است، تمام چیزی که در هر حلقه از دست رود و یا بدست آید، موفقیت یا شکست در تمامی مرحلهها اندکی و کیفی در صنعت پیله را بدنبال داشته و نهایتاً بر نتایج اقتصادی آن ایز می گذارد. به همین دلیل در نوغانداری تکنولوژی بالا مناسبت نیاز است هدف تندرستی صنایع بخشش ابریشم باید مبتنی بر بدست آوردن حداکثر کیفیت و کمیت پیله و ابریشم صفت با استعمال از اقتصاد بهینه باشد بدین منظور ایجاد توتستان و تکثیر واریته های اصلاح شده باب راستای چندی و کیفیت مطلوبتر، استفاده از نژادهای قوی و تندرست و پر محصول کرم ابریشم و همچنین ابداع شرایط محیطی مناسب پرورش با استفاده از فنآوری پیشرفته قرار گیرد.
در سال های آخری تولید ابریشم و ابریشم در ایران با کاهش تقریباً پنجاه درصدی مواجه شده است که از ادله آن می استطاعت به موارد زیر اشاره نمود:
1-افزایش اجر کارگری در ایران خصوصاً باب گیلان که با توجه به سمت کارگر طلب بودن نوغانداری قیمت پیله تولید شده نتوانسته پاسخگوی زحمت برزگر باشد.
2-افزایش بدون پرونده قیمت زمین که انگیزه کافی برای تغییر کاربری توتستان ها را فراهم نمود.
3-بهبود تولید محصولات رقیب نوغانداری که انگیزه از بهر تولید ابریشم را کاهش داد.
4-عدم افزایش قیمت نخ ابریشمی علی رغم افت پدیدآوری پیله و کاهش عرضه نخ ابریشمی داخلی در سال های اخیر به سمت دلیل افت قیمت نخ ابریشم در بازارهای جهانی.
5-تولید بریشم رخیص قیمت در کشورهای همسایه ایران نظیر افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان بود. مصرف کنندگان بند ابریشم در ایران توانستند در خلال این مدت نیاز خود را از خارج از کشور صفت نمایند و باب نتیجه کاهش عرصه پیله داخلی موجب افزایش قیمت ناشی از افزایش استدعا نشد. البته به دلایلی از اواخر سال 82 ارز نخ بریشم در بازار ایران افزایش یافت که با تدقیق به پایین بودن قیمت بند در بازارهای خارجی این افزطایش قیمت نمی تواند استمرار داشته باشد.
در زمانهای گذشته ایران یکی از ممالک نوغان خیز بوده و جاده بریشم از ایران باده گذشته است. بعبارت دیگر کلیه بار ابریشم آژنگ و ژاپن از ایران بطرف آسیای صغیر و اروپا ارسال می شده است باب این اوقات ابران یکی از بزرگترین تولید کنندگان نوغان و سومین ارض ابریشم خیز ثانیه زمان محسوب می شده است.
قیمت تخم نوغان باب طی سال های صفت ذکرشده همراه با افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات نیز ازدیاد یافته است لیکن با توجه به سمت کاهش علاقه مندی به پرورش کرم ابریشم که عمدتاً به دلیل کاهش درآمد بازده از نوغانداری است ، شرکت سهامی تادیب کرم ابریشم به منظور پشتیبانی از نوغانداری از سال 1381 قیمت تخم نوغان را ازدیاد نداد.
بایست به ذکر است اندازه تولید ابریشم و ابریشم طی سالیان اخیر نوسانات زیادی داشته است. میانگین قیمت پیله تر در بازارچه نیز در طی زمان مذکور با نوساناتی همراه بوده است. با توجه به سمت تمهیدات اتخاذ شده از سویی دولت برای حمایت از نوغانداران و خرید تضمینی پیله تر از سال 1371، نگرانی نوغانداران در ارتباط با زوال فروش پیله تولیدی مرتفع شد به طوری که باب طی زمان مذکور این ابزار حمایتی باعث شد در چند نوبت که ارز پیله افت پیدا کرد، نوغانداران بتوانند محصول تولیدی خود را بالاتر از قیمت بازار به سمت فروش برسانند.
باب این تحقیق مشکلات فراروی صنعت نوغانداری، پتانسیل ها، نقاط ضعف و تاب این صنعت از دست تو کاران مورد سوال پاداش آن مورد تجزیه واقع و بر اساس آن راهکارهایی ارائه گردید.
بازار پیله و ابریشم حرف توجه به سمت استفاده انحصاری آن در صنعت فرش (بیش از 90 درصد ابریشم در تکنیک فرش مورد استعمال قرار می گیرد.) ترد بوده و نوسان در صادرات مستقیماً روی نوغانداری اثر می گذارد، به سمت همین دلیل در این تحقیق به بررسی ساختار بازار فرش نیز اداشده شده است.
در امعان ساختار بازارچه در طی دو قرن گذشته ، نظریات و مکاتب اقتصادی مختلفی به رشته تحریر باب آمده است. قالب بازار باب میان دو شکل معروف رقابت و انحصار قرار دارد با این آغاز این تحقیق درصدد پاسخگویی به این استفهام اساسی است که بازار جهانی فرش بعنوان اصلی ترین فراورده نخ ابریشم چه ساختاری داشته و ایران در بازار جهانی فرش از چه جایگاهی به بهره مند است و تغییرات ساختار بازار جهانی در دو دهه گذشته چسان بوده است. افزون بر این ساختار بازار تقاضای بساط صادراتی ایران و تغییرات ان چه جانب گیریهایی داشته است ، از بهر این امر باید به بررسی انواع ساختار بازار و خصوصیات آن پرداخت.
نتایج تحقیق
مشکلات فراروی صنعت نوغانداری ایران و انگیزه ها و دلایل حفظ و بقا از دیدگاه مصاحبه شوندگان:
تعداد اضافی از نوغانداران معتقدند که با توجه به جریان فعلی کسب درآمد پیش بینی می شود که فعالیت نوغانداری همچون سال های پیش کاهش شدیدی پیدا نماید و علل آن را عواملی همچون ثقل نیروی کار، بالا وجود داشتن نرخ نهاده های کشاورزی،نوسانات قیمت پیله و ابریشم، ناپایداری، پایین وجود داشتن قیمت پیله و ... یاد نمودند.
همچنین از اصلی ترین مشکلات فراروی صنعت نوغانداری ایران که مصاحبه شوندگان به سمت آن تاکید نمودند ، می توان به واردات رسمی و غیر عرفی بند با قیمت ارزان به علاوه استفاده از نخ ابریشم جز مرغوب واستفاده از نخ های تصنعی به صورت مخلوط با ابریشم خالص سبب آزار جدی به صنعت بریشم داخل شده است، کاهش صادرات فرش، صعود هزینه های کارگری، مشکل فروش محصولات ابریشمی ، پایین بودن ارز محصولات تولیدی ، قیمت بالای تمام شده پیله بریشم و تخم نوغان انتساب به سمت سایر کشورها ، سنتی بودن سیستم تولید پیله در ایران ، پایین وجود داشتن راندمان تولید، گران بودن بذر نوغان نسبت به وضع نوغاندار و کشاورز، پایین بودن کیفیت پیله های تولیدی ، بهره وری پست توتستان، شرایط اقلیمی بیجا در برخی مناطق کیفیت بیجا صفحه توت و عدم وجود توان رقابت ایران با سایر کشورها در زمینه های مختلف تولیدی ، اقتصادی و ..استعاره نمود.
لازم به ذکر است به رغم عدم صرفه اقتصادی باب صنعت نوغانداری در واحد زمان ( های اخیر از جمله باعث ها و دلایل حفظ و بقای این تکنیک از نظر مصاحبه شنودگان را می توان به علاقه نوغانداران به این پیشه ،پایبندی به پیشه آبا و اجدادی ، استفاده از امکانات موجود ( تجربه، تلمبار، توت و ..) جنبی بودن این فعالیت و ابداع درآمد برای کشاورزان ، قدمت و تاریخ این صنعت خصوصاً باب اتوبان ابریشم، عجین بودن این صنعت با فرهنگ ،اداب و آداب و سنن بعضی مناطق، پشتیبانی از صنایع دستی ملی کشور فرش ( که جزء لاینفک فرهنگ این سرزمین می باشد)، سهم این صنعت باب اشتغال زایی و نیز اشتغال زنان ، فعال کردن کارخناه ها (4 کارخانه ) و کارگاه های بریشم (بیش از 1000 کارگاه سنتی بریشم کشی در بایگ شهرستان تربت حیدریه) و امکان استعمال از کرم بریشم و بریشم در تولید برخی فراورده های نوین که تحقیقات آن هر چه شسریعتر باید آغاز شود استعاره نمود.
خصوصیات اقتصادی و اجتماعی نوغانداری از دیدگاه کارشناسان مصاحبه شونده: