گوگل مارکت
فروش فایل ,دانلود فایل,خرید فایل,دانلود رایگان فایل,دانلود رایگانگوگل مارکت
فروش فایل ,دانلود فایل,خرید فایل,دانلود رایگان فایل,دانلود رایگانگنبد سلطانیه
ایجاد قبه : گنبد
عظیم و باشکوه سلطانیه در زمان سلطان محمد خدابنده بین سالهای 713-703
هجری قمری بنیان نهاده شد . ظاهراً
هنگامی که اولجایتو (سلطان محمد خدابنده) ،امر به احداث آرامگاه کرد هنوز
یکی از مذاهب اسلام را به عنوان مذهب رسمی انتخاب ننموده بود. باب حدود
سال 709 هجری زمانی که کارِ ساختمان قبه رو به اتمام بود سفری به عراق
بروز و تربت پاک حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) را باب نجف و کربلا زیارت
کرد . بنا به قولی بر اثر تشویق و
ترغیب علما و روحانیان بزرگ شیعه که در آن زمان در دستگاه حکومتی صاحب
منزلتی بودند، اولجایتو مذهب شیعه را به عنوان مذهب رسمی پذیرفت. به
دنبال قبول مذهب تشیع، اولجایتو تصمیم گرفت که آرامگاه خویش را به ائمة
اطهار اختصاص دهد. به این منظور آهنگ انتقال اجساد پاک آنان را به سلطانیه
داشت تا به رونق تجاری و اهمیت مذهب و پایتخت جدید التأسیس خود بیافزاید.
لذا دستور انصاف حرف تزیینات داخلی بنا را که تا آن روز انجام نگرفته بود، طوری
بپردازند که باب آن شعایر مذهب تشیع به خوبی مورد استفاده رسم گیرد . به
همین جهت بود که کلمة «علی» به طور مکرر حرف کاشی در متن آجر نوشته شد
،اما انتقال اجساد ائمه با مخالفت شدید روحانیان شیعه در نجف و کربلا مواجه
شد .
گویند، وقتی مردم نجف و کربلا از
تسلیم جسد امامان خودداری کردند، ساختمان سلطانیه دوباره به هدف پیشین
خود یعنی آرامگاه اولجایتو اختصاص یافت .
بدین غرض تزیین کلیة قسمت‌های داخلی بناگر تجدید و تغییر داده شد .
طرح بنای
این قبه که از بناهایی مانند مقبره اسماعیل سامانی و مقبره امیر سنجر در مرو
مکاشفه گرفته، به عنوان سرمشق و مدل در بناهای دیگر، باب ایران یا خارج ایران مورد
استفاده قرار افسرده است، مانند و تاج جایگاه در هند،
استاد گنبد
سلطانیه شخصی به نام سیدعلی شاه بود.درمیان ابنیه آنکه از همه مهمتر و در
دور ایلخانی در آفاق شهرتی به سزا داشته و هنوز نیز قسمت مهمی از آن به ریاست گنبد
سلطانیه یعنی مقبره سلطان محمد اولجایتوست وآن ایلخان به شرحی که سابقا گفتیم
آنراخود در حیات خویش در ساحت بنای شهر سلطانیه که از 705-713 طول کشید اسم است.
این قبه که در داخل باروی سلطانیه بنائی است مثمن یعنی هشت اذن که طول هر ضلع آن
به هشتاد گز بالغ می شده وگنبدی که حرف روی ان بوده 120گز ارتفاع داشته است در
اطراف بنای مزبور پنجره های آهنینی ساخته بودند که یکی از انها دارای 30 ارش اوج داشته است و 115 ارش عرض
بوده آرامگاه اولجایتو, سه باب بسیار عالی منقور
داشته که آنها را با زیبایی تمام بخطوط ونقوش زیبا مزین کرده بوده اند. داخل وخارج
گنبد اولجایتو از کاشیهای کبود بسیار براق کار شده بودند . بلندی این بنای هشت
ضلعی آراسته قریب 50 متر و پیکر اصلی گنبد و تمامی ساختمان با آجر ساخته شده که روی
آن حرف کاشی فیروزه‌ای، لاجوردی و آبی تزیین شده است. گنبد از بیرون، یکپارچه
ازکاشی فیروزه‌ای پوشیده شده و در آیین آن یک نوار پهن مزین به الفبا کوفی، تماس رنگ
مشعشع فیروزه‌ای را حرف آبی پررنگ لاجوردی، مقرنس‌ها متعادل می‌کند. این گنبد را
طوری ساخته‌اند که بدون ساختن ابنیه متصل و جار به سمت آن با ابتکارات هوشمندانه
فشارهای جنبی قبه را به سمت جانب زمین منحرف کرده‌اند. در هشت زاویه یعنی محل تقاطع
اضلاع بدنه بنا گلدسته هایی به ارتفاع 5/3 متر تعبیه شده که فشار وارده گنبد
را عموداً خنثی نماید.
گنبد سلطانیه یکی از بزرگترین گنبدهای آجری
تاریخی جهان است که از آن به آغاز شگفتی معماری دوره ایلخانی یاد می‌کنند. این
بنای تاریخی که بیش از 700 واحد زمان ( قدمت دارد به لحاظ تزیینات آجرکاری و کاشیکاری جزء
مختص به فردترین آثار دوره اسلامی است.
داخل قبه را حرف کاشیهای کوچک ،
موزائیک کاری کرده وبا گچ کاری آماده اند.
از ویژگیهای دیگر گنبد این است که
زیر سازی گنبد بلندآوازه «یزدی بندی » صفت است واز نامش پیداست که از کجا آمده است.
شلنج که مربع زیر قبه را تبدیل به دایره می کند یا نوع گنبدی که روی سلطانیه زده
شده « چیله » خاص یزد است . خویش گنبد چیله وفن قبه سازی دو پوسته ی پیوسته است. (
گنبد هائی که به شکل سبد اسم میشود بسیار استوار است ومثل کاسه ای وارونه میتواند
روی پای خودش بایستد )
باب چهار جانب گنبد چند بنای معروف
بود که مهمتر از همه «دارالسیاده –
دارالضیافه و دارالشفاء ودارالادویه» بود.
تزئین روی گنبد از کاشی « زه »
فیروزه ای است باب پائین قبه نقش 5 هاله شروع میشود. اجرت کاری حرف بندهای تزئین شده
دیگری است. از این گذشته خطهای هندسی ونقاشیهای بسیار زیبائی داخل قبه براستی
خیره کننده است.
یکی از خصوصیات اصلی ومنحصربه فرد
درگنبد سلطانیه درجداره بودن آن است که از تاخت بستر موازی و مجزا که صرفا با پشت
بندهای اجری آشکار خود بهم مرتبط بوده و همچنین فرم واحدی راشامل میشوند.
از تمام مهمترین اثاری که به
ادا ازگنبد سلطانیه احداث شده گنبدهای کلیسای سانتاماریا دلقیوره میباشد که بیش
از صد واحد زمان ( بعد ازآن ساخته شده است.
این بناگر با حدود ۱۰ هزارمترمربع تزیینات در مدت ۹ سال ساخته
شد.شایان ذکر است که گنبد سلطانیه به سمت عنوان
بزرگترین بنای آجری آفاق پس از گنبد سانتاماریا باب ایتالیا و ایاصوفیه در استانبول،
سومین گنبد تاریخی دنیاست. این بناگر در دوران ایلخانان مغول و پس از انتخاب سلطانیه به
عنوان پایتخت ایلخانان به دستور سلطان محمدخدابنده ساخته شد. به تصریح منابع
تاریخی و پژوهش های باستان شناختی، هدف از ساختن گنبد سلطانیه، بنای مقبره ای برای سلاطین ایلخانی ( و به سمت احتمال زیاد سلطان محمد خدابنده)
بوده اما تاکنون به درستی مشخص نشده که چاه کسی در این بنای رفیع به سمت خاک سپرده شده
است.
دیرین شناسان در
دخمه بنا چند گور قدیمی را به دست آورده اند که هنوز مشعشع نیست به چاه کسانی تعلق
دارد.
در اطراف ثانیه نیز آلبوم ای از بناهای حکومتی در اندرون برج و بارو اسم شد
که مساحتی حدود ۱۴ هکتار را باب برمی گرفت. متأسفانه تمامی
این رد به سمت جز گنبد سلطانیه از میان رفته اند و باستان شناسان
تنها پایه های آنها را از زیر خاک بیرون
آورده اند.
قبه سلطانیه ۴۹ واحد طول اوج دارد، اما برخلاف بسیاری دیگر از بناهای
مشابه فاقد پی عمیق است. با این وجود قید محکم است که در ۷۰۰ سال گذشته
بیش از ۳۰ زلزله ویرانگر را از تارک گذرانده
و پا برجا باقی مانده است .
آندره گدار فرانسوی بنای مزبور را این گونه
شرح می‌دهد:«به کوه طور قطع عالی‌ترین نمونة معماری مغول و یکی از بهترین دست
آوردهای معماری اسلامی ایران و از نظر فنی شاید جالب‌ترین آنان است ».
پروفسور سن
پائولوژی رئیس فرصت دانشکده معماری فلورانس درباره سلطانیه می گوید: ابتکار ساخت
گنبد دو پوش با قشرهای تقریبا موازی و نزدیک به هم با شکل ساختمانهای دنده ای و
بافتن آجری که درساختمان ثانیه به هیچ وجه از اسکلت و مهار استفاده نشده بلکه به طور
خود یار بنای گنبد گرفته و ساخته شده از شهر سلطانیه به سمت گنبد سانتا ماریا دلفیوره
در فلورانس ایتالیا می جدول و خصیصه فنی خود را ارزانی می بخشد و واقعه بزرگی را در
امر شیرینی و انتقال فرمهای هنری و پدیده های فنی پدید آورده است.
بلندای این گنبد به نحوی انتخاب شده حرف در
گسترش شهر گم نشود. در حقیقت این بنا، گذشته از عملکردهای واقعی که مورد
توجه و مقصود سازنده آن بوده است ، به صورت یک برج نیز عمل می‌کرده است
. زیرا که بنای رفیع گنبد سلطانیه تقریباً در وسط دشت بناگر شده، از هر سو
قابل رؤیت است .
گنبد عظیم سلطانیه حرف فراز بنای هشت گوشه‌ای
تعبیه شده است. بر روی هر کدام از جرزهای هشت گانه در بالا، رد مناره‌هایی
به قطر یک متر و به بلندای 5/3 متر که با زیباترین معرق کاری مزین شده‌اند،
باقی است. داخل این مناره‌ها پلکان
مارپیچی به عرض 70 سانتی متر که به حول پهنا 20 سانتی متر می‌پیچند طراحی
شده است . این مناره‌ها تنگی قبه را عموداً خنثی می‌نمایند. عقاید مختلفی در
مورد انتخاب هشت ضلعی بنا، عنوان میشود. عده‌ای این انتخاب را به دلیل
ایستایی و استحکام بنا دانسته‌اند، برخی به آن نشانه‌های مذهبی و مقدس
داده‌اند. آنچه مسلم است عدد هشت، نه مقدس است و نه دلیل مذهبی دارد.
صرفاً انتخاب این طرح از روی محاسبات تجربی معماری و به حافظه مرکزیت و
ایستایی و احتمالاً ایجاد ساعت آفتابی باب نظر گرفته شده است و یا بیشتر جهت
نشان دادن تزیینات و زیبایی بدنه قبه در تمام طول روز است .
بنا
دارای هشت پلکان مارپیچی و یا حلزونی است که در بین جرزها جای گرفته و
به طبقات بالا و ایوانها راه دارند.
بر فراز چهار ایوان اصلی و بزرگ، چهار پنجرة بزرگ قرار دارد که روشنایی
داخل بناگر را تأمین می‌کنند و همچنین از این پنجره‌ها جهت تشخیص زمان نیز
استفاده می‌شده است .
معماری گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه باب دوره برپایی
مرتفعترین بنای آفاق بوده و بازهم اکنون نیز یکی از عظیم ترین بناهای تاریخی جهان به
رقم می رود . این بناگر قسمتی از آلبوم عظیمی است که به سمت ابواب البر مشهور بوده و شامل
بهداری ، بیت القانون ، بیت الحکمه ، دارالیاده و ... این بنا در قوم بازهم کف
حرف فضاهایجانبی آرامگاه دارای پلان چهارگوش مستطیل بوده و امتداد مجموعه در طبقات
هشت ضلعی متمایل به آراسته است .
این گنبد
از سه فضای گنبد خانه ، تربت خانه ،سردابه تشکیل شده و از نظر حجمی و ترکیب فضا
این بنا حرف معماری هیچکدام از قبرها اسلامی ایران مطابقت ندارد باب حالیکه این وضعیت را می استطاعت با
آئین تدفین مغول که باب تاخت مرحله انجام می گرفت ، مطابقت داده و آن را با معماری
ترکیبی از مراسم تدفین مغول تبیین نمود.باتوجه به سمت این راه تفکر گنبد خانه
محل عزاداری به سمت جسد ، سردابه محل نگهداری و تدفین جسد وتربت خانه فضای مسقف
بالای دخمه می باشد .ورودی اصلی آرامگاه اولجایتو در ایوان های خو شرقی و شمال
غربی تعبیه شده و کاربرد ایوانهای شمالی ، شرقی وغربی پنجره می باشند .پلان فضای
گنبد سرا متمایل به سمت هشت ضلعی آراسته و درازا هر یک از اضلاع از 06/10 متر تا 16/10
متر متغیر است .
قطر گنبد خانه 40/24 واحد طول می باشد
در این فضا 8 جرز سنگین با پهنا 32/6 تا 25/7 واحد طول با سطح مقطع 50 متر مربع
قرار افسرده و مهمترین وجه مشخصه تحول معماری از درون سلجوقی به دوران ایلخانی را
نمایش می دهد . باب حد فاصل این جرزها ایوانها و بنائی باب دو طبقه اجرا گردیده و
ارتفاع طبقه همکف از رقوم فعلی 7/9 متر و ارتفاع اشکوبه اول از رقوم هم کف 70 /19 واحد طول قابل
پیمانه گیری می باشد . کف این جا با استفاده از سنگ رخام سفید مفروشی بوده است.
قوس ایوانها باب این فضا پنج و
هفت تند است . در منتهی الیه این قوسها کتیبه هایی با نوشته احادیث نبوی باب ثانیه نوشته
شده و پس مقرنس کاری زیبایی که وظیفه ترمپه ها بر ثانیه محول شده پلان هشت ضلعی را به
پلان دایره تبدیل نموده و زمینه اجرا قبه را فراهم آورده ا
ومین فضای مورد بحث آرامگاه
اولجایتو ، فضای موسوم به تربت سرا می باشد ،این فضا به شکل مستطیل با طول
بر 60/17 متر و پهنا 8/7 متر و با اوج 16 واحد طول ، محراب مجموعه را در جرز جنوبی در خود
جای داده است . تن‌پوش سقف خاک خانه از سه واحد طاق و تویزه ساخته شده قطر طاق
وسطی که بزرگتر است 9 واحد طول و طاقهای طرفین 3 متر برازنده اندازه گیری می باشد در ارتفاع
0/3 متری از کف ، درگرداگرد آن
کتیبه
ای باب تاخت قلم ریز به خط کوفی مشجر و قلم درشت به خط ثلث نوشته شده
و اطراف کلمات را تزئینات اسلیمی آکنده نموده است . بین تریت خانه و حیطه زیر گنبد
پنچره بزرگی از مس ذهب قرار داشت که به مرور دوران از بین رفته و یا به غارت برده
شده است.
سردابه سومین فضایی است که با
ترکیب فضاهای مذکور افاده معنی می نماید . این جا محل قبر اصلی می باشد . ورودی سردابه
در ایوان جنوبی خاک خانه قرار دارد و حرف تعبیر 9 پغنه به پهنای 250 سانتیمتر می رسد
در وسط این فضا جایگاه قبر و در طرفین ثانیه دو فضای کوچک جهت استقرار نگهبانان جلوگیری
از ورود ارواح خبیثه تعبیه شده . بررسی ترکیب فضایی این سردابه و بستگی آن با کل
مجموعه و قابل مقایسه نبودن آن با سایر بناهای آرامگاهی می توان چنین استنتاج نمود
که این آرامگاه حرف اساس بینش مغول بویژه آئین شمنیت ساخته شده باشد . گنبد
تربت اولجایتو بزرگترین نوع خود در بناهای تاریخی ایران حرف ارتفاع 50/48 متر و قطر
دهانه 40/24 متر و با ضخامت 160 سانتیمتر حرف روش دو پوششی ساخته شده و فضای خالی بین
تاخت پوست 60 سانتیمتر می باشد .
پلکانها
در بین جرزهای هشت گانه
پلکانهای مارپیچی وجود دارد که اشکوبه زیرین را به سمت طبقات دوم و غرفه های خارجی و
مناره های هشتگانه متصل می کند . بایست به تذکر است که این پلکانها تمام از پایین شروع
نمی شود بلکه فقط تاخت پلکان زوایای شمالی و پلکان دیگر در نمای خارجی واقع شده
است .
پلکانهای زوایای شمالی به طبقه
دوم راه می یابد و پلکان سومی بری اتصال به اشکوبه دوم بسوی بالا ادامه پیدا می کند .
پلکانهای هشتگانه از اشکوبه سوم ( اطاق های خارجی ) ظاهر شده و تا ادامه مناره های
هشتگانه ارتقا می نماید .
ایوانها
همانطور که در بالا اشاره شد بر
اضلاع هشتگانه پلان داخلی 8 ایوان رفیع و وسیع به ارتفاع 80/18 و به
پهنا 70/7 متر حقیقت شده اند .این ایوانها یکنواختی حاصل از وجود جرزهای قطور ، را
از بین برده و باعث شده که بناگر زمخت جلوه ننماید . این ایوانها در عمق 60/2 و
اوج 9 متری به سمت دو طبقه تقسیم شده است . در اشکوبه آغاز یا همکف ورودی های اصلی و ورودی
های کوچک فرعی به سمت محوطه های عبادتی قرار دارند
ایوان
جنوبی متصل به محوطه ای بلندآوازه تربت خانه است که در صفحات آینده شرح ثانیه داده خواهد شد . ایوانهای شرقی و
غربی در انتها دارای درهای بزرگ می باشد . در حالیکه در انتهای طبقه اول ایوانهای
فرعی یک باب کوچک وجود دارد. سقف طبقه اول دارای قندیل بندی و مقرنسکاری بسیار جالب و
زیبا می باشد .
اشکوبه دوم این بخش بوسیله راهروی
پوشیده ای با هم در ارتباطند . بطوری که می توان در
این طبقه تمامی بنا را چرخه زد باب غرفه های طبقه دوم انواع
تزئینات و مقرنسکاریهای ارزنده ای دیده می شود که نشانگرذوق و سلیقه و
دقت هنرمندان دوره ایلخانیان است .
یکی از خصوصیات اصلی و مختص بفرد
باب گنبد سلطانیه دو جداره وجود داشتن آن است که از دو بستر موازی و مجزا که صرفا" با پشت
بندهای آجری بین خود بهم مرتبط بوده و همچنین شکل واحدی را شامل می شوند تشکیل شده است
. و این عزب نمونه در مورد گنبدهائی حرف اسلوب ساختمانی فوق الذکر محسوب می شود و به
نظر اینجانب نمی استطاعت نمونه ای حرف وضع ساختمانی فوق الذکر در دنیا یافت که
صفت به سمت قبل از بنای مزبور باشد . و از این رو گنبد بالا اهمیت شایانی را باب تاریخ
معماری دنیا داراست بطوریکه مدتها بعد از ساختمان قبه سلطانیه چه باب غرب و چه در
شرق رفته رفته آثاری حرف خصوصیات تکنیکی فوق بوجود می آید . از جمله مهمترین آثاری
که به سمت تقلید از گنبد سلطانیه ایجاد شده قبه کلیسای سانتاماریا دلفیوره می باشد که
بیش از صد سال بعد از آن اسم شده است .